W akwarystyce panuje przekonanie, że im większa deklarowana powierzchnia właściwa materiału filtracyjnego tym lepsza filtracja biologiczna. Czy to oznacza, że 300, 500 czy 600 albo 2000 m2/litr jest gorsze od 4000 m2/litr? Bo to aż 4000 m2/litr. Jeśli panuje takie powszechne przekonanie, to dlaczego jako biologicznego złoża filtracyjnego nie używa się węgla aktywnego? W sieci można znaleźć różne opisy mediów filtracyjnych, które kuszą akwarystów wielkością powierzchni właściwej.
Na przykład w opisach niektórych produktów można m.in. przeczytać…
„Wkłady XXX oferują największą powierzchnie w stosunku do objętości, aż 4000m2/l. Taki współczynnik jest daleko poza zasięgiem, nawet najlepszej konkurencji (YYYYYX 270m2/l, XYXYXYX 450m2/l „
Zamieszczone są nawet wyniki pomiarów powierzchni właściwej, które sam producent/dystrybutor zamieszcza (widoczne obok). Warto zauważyć, że oprócz wyznaczonej powierzchni właściwej można znaleźć również rozmiar porów materiału filtracyjnego…
Zestawienie w tabeli: Pore Number Fraction … (Udział Liczby porów)… at a diameter of (o średnicy)
2,58x10E-1 µm czyli 0,258 µm i 1,40x10E-2 µm czyli 0,0140 µm
Warto zauważyć, że średnia średnica bakterii sferycznych (kulistych) wynosi 0,5-2,0 µm. W przypadku bakterii w kształcie pałeczki lub nitkowatych długość wynosi 1-10 µm, a ich średnica wynosi 0,25–1,0 µm.
Co dalej z tymi porami i ich rozmiarami?
W takim lub podobnym medium filtracyjnym po prostu nawet pojedyncze bakterie nie zmieszczą się, nie zasiedlą struktury tego materiału ani tym bardziej nie wytworzą użytecznych kolonii. Takie rozmiary porów są po prostu biologicznie nieczynne. Będą one bardziej brały udział tylko w procesach adsorpcji. A w procesach biologicznych nie, bo są po prostu za małe… Bakterie są większe… Oczywiście bakterie w jakimś stopniu się osiedlą tylko… na powierzchni takiego medium, która jest duuuuuuużo mniejsza niż powierzchnia właściwa. Trochę to zabawne... Ale prawdziwe…
Podobnie jest z węglem aktywnym jako złożem do filtracji biologicznej… Powierzchnia właściwa węgli aktywnych waha się od 500—2000 m2/g. Tak, na 1 gram! Uwzględniając gęstość usypową węgla aktywnego wynoszącą ok. 500 g / litr, powierzchnia właściwa węgla aktywnego będzie wynosić ok. 250 000 – 1.000.000 m2/litr. Łał! Jaki wynik powierzchni właściwej… Ale nie te rozmiary porów dla filtracji biologicznej. Rozmiary porów w węglu aktywnym nie są czynne biologicznie, ze względu na ich rozmiar. Pory te będą brały udział w procesach adsorpcji, dzięki którym węgiel aktywny umieszczony w akwarium pomoże usunąć zabarwienie wody, zły zapach czy pozostałości rozmaitych środków chemicznych w tym lekarstw.
Obecnie najnowsze ceramiczne materiały filtracyjne do filtracji biologicznej produkowane są w złożonych procesach technologicznych. Odpowiednie prowadzone procesy spiekania pozwalają uzyskiwać bardzo porowate materiały o wzajemnie połączonych, otwartych porach, które są czynne biologicznie (pory o rozmiarach ok. 45 μm oraz 150 μm). Warto odczarować panujący mit. Przede wszystkim oprócz powierzchni właściwej, warto zwrócić uwagę na wielkość porów w danym materiale filtracyjnym.