Dlaczego stosowanie stosunku Redfielda na podstawie testów kropelkowych prowadzi do problemów w akwarium?

Warto zwrócić na  częsty błąd w akwarystyce roślinnej – próby utrzymywania stosunku Redfielda w zbiorniku (16:1 (N:P), ok. 10:1 (NO3:PO4)) na podstawie pomiarów testami kropelkowymi, które nie obejmują całkowitej zawartości azotu i fosforu. Dlaczego to problem, co oznaczają pojęcia azotu całkowitego i fosforu całkowitego, jakie są metody ich oznaczania oraz czym różnią się od testów kropelkowych stosowanych w akwarystyce.

Czym jest azot całkowity i fosfor całkowity?

Azot całkowity (Total Nitrogen, TN)

To łączna ilość wszystkich form azotu w wodzie:

• azot azotanowy (NO₃⁻) – wykrywany przez testy kropelkowe na azotany,
• azot azotynowy (NO₂⁻),
• azot amonowy (NH₄⁺/NH₃),
• organiczne formy azotu, np. białka, aminokwasy, resztki roślinne i odchody (oznaczane np. metodą Kjeldahla).

Testy kropelkowe na azotany mierzą tylko NO₃⁻, więc nie pokazują pełnego obrazu azotu w akwarium.

Fosfor całkowity (Total Phosphorus, TP)

To całkowita ilość fosforu zawarta w:

• fosforanach orto- (PO₄³⁻) – wykrywane przez testy,
• polifosforanach,
• związkach organicznych (np. resztki pokarmu, organizmów).

Testy akwarystyczne zwykle mierzą tylko fosforany ortofosforanowe (PO₄³⁻).

Metody oznaczania azotu i fosforu całkowitego

W laboratoriach środowiskowych stosuje się metody:

• Azot całkowity – metoda Kjeldahla (oznacza azot organiczny + NH₄⁺), uzupełniana o analizy NO₃⁻ i NO₂⁻.
• Fosfor całkowity – próbkę mineralizuje się  (np. kwasem, utleniaczami), aby przekształcić cały fosfor do PO₄³⁻, który się oznacza kolorometrycznie (np. metoda molibdenowa).

To są dokładne i złożone analizy chemiczne, których nie przeprowadza się w domowych warunkach.

Co mierzą testy kropelkowe?

• Testy NO₃⁻ (azotany) – mierzą tylko jedną z form azotu (często dominującą w dojrzałych akwariach).
• Testy PO₄³⁻ (fosforany) – mierzą tylko rozpuszczony, nieorganiczny fosfor.
• Nie mierzą form organicznych ani związanych z zawiesiną.

Dlaczego stosowanie stosunku Redfielda na podstawie testów kropelkowych prowadzi do problemów?

Stosuje się niewłaściwe dane wejściowe:

• Współczynnik Redfielda (C:N:P = 106:16:1 molowo → N:P ≈ 16:1) dotyczy całkowitego azotu i fosforu, tak jak występują w organizmach fitoplanktonu i glonów.
• Jeśli próbuje się utrzymać N:P = 16:1 lub ok.10:1 na podstawie testów NO₃ i PO₄, to:
  • nie uwzględnia się azotu amonowego, azotynowego ani organicznego (np. z pokarmu, martwej materii),
  • nie uwzględnia się fosforu organicznego.

Dlaczego to nie ma sensu?

• Można przedawkować azotany próbując "wyrównać" stosunek,
• lub nie dodać fosforu, jeśli rzeczywisty fosfor całkowity jest niższy niż sądzimy.
• co prowadzi do nierównowagi biogenów i glonów – dokładnie to, czego chcemy uniknąć.

Co w takim razie ma sens?

To co  kilka lat temu jako pierwsi zaczęliśmy tłumaczyć akwarystom, tzw. dozowanie wg Redfielda: że należy dozować do zbiornika NO₃ i PO₄ w stosunku 10:1  (Redfield uproszczony) (np. 1 ppm NO₃ : 0,1 ppm PO₄).  A nie dążyć do "ustawienia" w zbiorniku stosunku 10:1 (NO₃ i PO₄) na podstawie testów kropelkowych na azotany czy fosforany. Dlatego też rekomendujemy wykorzystywanie naszych preparatów DuraN (NO3) i P Grow (PO4), które gwarantują deklarowane wartości oraz posiadają kalkulatory ułatwiające obliczenie odpowiedniej dawki zależnej od pojemności zbiornika.

Stosunek NO₃ i PO₄ 10:1 daje dokładnie współczynnik Redfielda 15,3 czyli bardzo zbliżony do klasycznego Redfielda i jest ma wystarczającą dokładność na potrzeby akwarystyki. A dobrana proporcja 10:1 wynika z łatwości dozowania. Dokładny stosunek NO₃ i PO₄ aby otrzymać współczynnik Redfielda16:1 to NO₃ i PO₄ 10,45:1

Przy okazji polecamy do przeczytania tekst nt. testów kropelkowych: Kropelki i skala barwna.

Wszelkie prawa zastrzeżone © Qualdrop 2025. Kopiowanie, powielanie i wykorzystywanie zdjęć oraz opisów bez zgody zabronione. All rights reserved © Qualdrop 2025. Copying, reproduction and use of images and descriptions without permission is prohibited.