Start zbiornika na podłożu aktywnym. Jak skutecznie wystartować zbiornik na Master Soil. 

Mineralizacja wody. Jaką wodę użyć?  Czy może być to woda kranowa?

Do prowadzenia zbiorników na podłożach aktywnych Master Soil i Platinum Soil należy używać odpowiednio zmineralizowanej wody po odwróconej osmozie, tzw. wody RO. Obecnie akwarystyczne filtry odwróconej osmozy są tanie i są łatwo dostępne.

Używanie wody kranowej do prowadzenia zbiornika nie ma sensu. W większości regionów Polski woda kranowa jest bardzo twarda, wartości GH i KH są wysokie, co prowadzi do niszczenia podłoża aktywnego.  Aktywne podłoża dążą do utrzymania pH ok. 5,5–6,5. Jeśli woda ma wysokie KH (np. > 3–5), to buforuje pH i blokuje działanie podłoża. W rezultacie brak jest zakwaszenia wody (obniżenia pH), pogorszenie przyswajalności składników odżywczych i problemy z roślinami. Jeśli ktoś ma zamiar startować zbiornik na samej wodzie kranowej i podłożu aktywnym a następnie prowadzić zbiornik z sukcesem, to w tym momencie powinien przestać czytać dalej ten tekst. No chyba, że w kranie ma wodę jak po mineralizacji wody RO systemem mineralizacji GH+PLANT – KH Builder.

Częste pytanie naszych klientów:
Czy woda kranowa uzdatniona tzw. „zmiękczaczem”, to to samo co woda RO i czy nadaje się do użycia w zbiorniku?

Zmiękczacze wody. Są to urządzenia zawierające regenerowalną żywicę jonowymienną, która zmiękcza wodę usuwając z wody jony wapnia Ca⁺² i magnezu Mg⁺². W miejsce usuniętych jonów Ca⁺² i Mg⁺² pojawiają się jony Na⁺ w bardzo wysokim stężeniu. Woda taka ma zerową twardość ogólną GH ale wysoką zasadowość KH wynoszącą nawet 10-11 stopni w zależności jak twarda woda była uzdatniona. Żywicę tą regeneruje się roztworem solanki (roztwór wodny chlorek sodu NaCl).

Czy tak uzdatniona woda nadaje się do akwarium? To bardzo częste pytanie, które można usłyszeć od naszych klientów. Odpowiedź: NIE i jeszcze raz nie.
Po pierwsze ze względu na bardzo dużą ilość jonów sodu Na⁺ oraz na dużą zasadowość czyli duże KH. Tak uzdatniona woda bardzo dobrze nadaje się do mycia, prania. Nie zalecana jest do bezpośredniego spożywania właśnie ze względu na duże stężenie jonów sodu Na⁺. Jeśli ktoś z Was posiada taki „zmiękczacz” wody i chce mieć akwarium roślinne to musi  zaopatrzyć się w filtr wody RO. W ten sposób uzdatniać wodę i następnie ją odpowiednio mineralizować  np. systemem mineralizacji GH+ PLANT – KH Builder.

Woda RO
System uzdatniania wody RO (odwrócona osmoza) usuwa z wody praktycznie wszelkie zanieczyszczenia: sole, minerały, nawet bakterie i inne substancje, poprzez przepuszczenie jej pod ciśnieniem przez półprzepuszczalną membranę. W efekcie otrzymujemy  praktycznie czystą chemicznie wodę (o bardzo niskiej przewodności właściwej), pozbawioną twardości ogólnej GH i KH. Taka woda idealnie nadaje się do wykorzystania w akwarystyce z zastosowaniem dedykowanych mineralizatorów (albo systemów mineralizacji) np. GH+ PLANT – KH Builder.

Kamienie, podsypki, lawa.
Nie stosować żadnych podsypek użyźniających, lawy, kulek torfowo-glinianych pod podłoża Master Soil i Platinum Soil. Podłoża te nie wymagają stosowania podsypek. Poza tym trzeba mieć na uwadze, że lawa oraz inne podsypki mogą zmieniać parametry wody (tak jest w 99,99% przypadków), w tym GH i KH.
Nie zaleca się łączenia podłoży aktywnych takich jak Master Soil, Platinum Soil z niektórymi kamieniami naturalnymi, w tym popularnymi Scenery Stone (Seiryu Stone), ze względu na chemiczne interakcje, które mogą zaburzyć parametry wody, a w szczególności:

1. Podnoszenie twardości wody (GH i KH). Na przykład kamienie Scenery Stone zawiera wapń i inne związki mineralne, które mogą rozpuszczać się w wodzie, podnosząc KH i GH. Tym samym neutralizują efekt podłoża aktywnego, które obniża KH i stabilizuje pH (na poziomie lekko kwaśnym). Ulegają zaburzeniu warunki preferowane przez rośliny akwariowe i niektóre gatunki ryb/krewetek, które lubią miękką, lekko kwaśną wodę.

2. Wzrost pH
Użycie np. kamieni Scenery Stone może prowadzić do wzrostu pH, często powyżej 7, co znosi zaletę Master Soil czy Platinum Soil, któr utrzymuje pH na poziomie 5,5–6,5. Podwyższone pH może pogorszyć dostępność niektórych składników odżywczych (np. żelaza) i sprzyjać rozwojowi glonów.

3. Krótsza żywotność podłoża
Podłoże aktywne "zużywa się", buforując jony z kamieni – proces ten skraca jego żywotność jako stabilizatora parametrów. W praktyce oznacza to częstszą konieczność wymiany podłoża lub bardziej złożone zarządzanie parametrami wody.
Przed zastosowaniem kamieni czy lawy bezwzględnie upewnić się czy nie planowane materiały do aranżacji zbiornika nie zmieniają parametrów wody (GH,KH, pH). Dozowanie CO₂ w obecności naturalnych skał (szczególnie wapiennych) przyspiesza wypłukiwanie minerałów, co prowadzi do wzrostu KH i GH. To neutralizuje działanie aktywnego podłoża, destabilizuje środowisko i utrudnia prowadzenie zbiornika.

A co z pH i KH?  KH może być 0-1? 

"KH nie może być 0-1 w akwarium… Przecież pH będzie niestabilne. Będą skoki pH. Przy KH 0-1 umierają wszystkie ryby.  Przy KH 0-1 rozpuszczają się rośliny. Przy KH 0-1 nie rosną rośliny. Przy KH 0-1 nie ma w wodzie w ogóle CO₂. W zbiorniku HT nawożonym dwutlenkiem węgla powinien on wynosić minimum 3 albo 4."  Takie stwierdzenia można usłyszeć z niektórych zakątków internetu.

Czy więc KH 0-1 jest dobre? Odpowiedź: Najpiękniejsze i najlepsze zbiorniki roślinne na podłożach aktywnych mają takie właśnie KH, czyli 0-1. Po za tym wszystkie nasze zbiorniki prowadzone na podłożach aktywnych mają KH 0-1. W zbiornikach żyją ryby i krewetki... Rośliny pięknie rosną. 
Wraz z  wprowadzeniem przez nas podłoży aktywnych Platinum Soil (ponad 10 lat temu) i Master Soil od samego początku, jako pierwsi sugerowaliśmy prowadzenie zbiorników z niską wartością  KH ok. 1. Należy zwrócić uwagę na fakt, że zbiorniku raczej nie będzie nigdy KH =0. Ze względu na ustalające się różne skomplikowane, równowagi jonowe pomiędzy  wszystkimi anionami i kationami, CO2, wodą oraz podłożem np. Master Soil.  Będą to wartości niskie tzn. np. KH=0,2 ale jak pokazuje wieloletnia praktyka te wartości są wystarczające.  Do dnia dzisiejszego sposób ten świetnie  się sprawdza szczególnie z wykorzystaniem podłoży aktywnych Platinum Soil, Master Soil oraz całej naszej linii linie nawozowej ( m.in. DuraN, PGrow, Fe Hybrid, MicroPlant) wraz z systemem mineralizacji wody RO (GH +PLANT – KH Builder)

A co z sondami pH i tzw. „komputerami”?
Pomiar pH, wbrew pozorom, należy do najtrudniejszych zagadnień w fizykochemii. W przypadku pomiarów ciągłych, tzw. on-line, konieczne jest stosowanie znacznie droższych elektrod o specjalnej konstrukcji, całkowicie odmiennej od tych, które spotykamy w sklepach akwarystycznych. Tylko dzięki nim możliwe jest uzyskanie wiarygodnych i powtarzalnych wyników. Z tego powodu uważamy, że rozsądniej jest przeznaczyć środki finansowe na inny osprzęt, który realnie przyczyni się do rozwoju akwarium. Oczywiście, jest to jedynie nasza opinia.

Jakie testy wykonywać podczas startu zbiornika?
Warto wykonać test GH (polecamy wyłączenie testy JBL GH), ewentualnie test na potas (Zoolek) oraz azotany (Zoolek). Testy na fosforany nie mają sensu przy podłożu aktywnym. Wszelkie „patologiczne” testowanie wody ze zbiornika, ustawianie jakiś stosunków NKP usłyszanych w internecie, przy pomocy testów kropelkowych czy nawet fotometrycznych, prowadzi przeważnie do katastrofy zbiornika niż do jego rozwoju i pełnego sukcesu.  Polecamy przeczytanie artykułu Stosunek Redfielda i testy kropelkowe.  Lepiej pieniądze konieczne na zakup „walizki z testami” przeznaczyć na coś innego na przykład inwestując w lepszą lampę czy filtr. Takie jest nasze zdanie. Oczywiście, każdy jest wolnym człowiekiem i zrobi jak chce, ze wszystkimi tego konsekwencjami. Przy okazji polecamy lekturę artykułu na naszym blogu nt. testów kropelkowych pt. Kropelki i skala barwna.

Jak dozować CO₂? Co stosować do dystrybucji i rozpuszczania CO2 w zbiorniku.
CO₂ to kluczowy składnik każdego zbiornika. Większość problemów ze zbiornikami oraz ze wzrostem roślin wynika ze zbyt niskiego stężenia CO2 w wodzie. Aby osiągnąć prawidłowe stężenie CO₂ dla wzrostu roślin w zbiorniku, ważne jest nie tylko ile jest podawane CO₂ ale również jak CO2 jest podawane. Przy małych zbiornikach typu popularna „kostka” o pojemności 30 l i mało wymagających roślinach sprawdzi się dobry dyfuzor ceramiczny. Ale już przy typowym zbiorniku roślinnym o poj. 100 l dyfuzor ceramiczny czy nawet dyfuzor narurowy nie do końca się sprawdzi. Będziemy mieć raczej do czynienia z niedoborami CO₂ niż jego dobrymi stężeniami. Nawet jeśli będziemy dozować dużo CO2 to będzie on nie do końca całkowicie rozpuszczony w wodzie i większość uleci do atmosfery. Objawem tego będą duże ilości drobnych bąbelków CO₂, które po za tym,  że nie będą zapewniać odpowiedniego stopnia rozpuszczenia CO₂ to  będą również psuć efekt wizualny zbiornika. Najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie wysokowydajnych tzw. reaktorów do rozpuszczania CO₂ takich jak znajdują się w naszej ofercie link poniżej: Reaktor CO₂. Naszym zdaniem do określenia poziomu CO₂ w zbiorniku najlepszym rozwiązaniem są tzw. indykatory CO₂, które w łatwy sposób pomagają ustalić wystraczający poziom  CO₂.

Cyrkulacja wody w zbiorniku
Dobra cyrkulacja wody w akwarium roślinnym jest warunkiem jego harmonii i zdrowego wzrostu roślin. Dzięki niej CO₂ oraz składniki pokarmowe (NPK, Fe i mikroelementy ) rozprowadzane są równomiernie w całym zbiorniku, co pozwala roślinom w pełni korzystać z dostępnych zasobów i zachować intensywny rozwój. Ruch wody wspomaga także wymianę gazową oraz kieruje zanieczyszczenia do filtra, zapobiegając gromadzeniu się osadów.  Filtr często nie wystarcza, szczególnie w dużych, gęsto obsadzonych zbiornikach. Tam, gdzie przepływ ustaje albo jest bardzo słaby, powstają tzw. „martwe strefy” – miejsca ubogie w CO₂ jak również O₂ oraz składniki pokarmowe (NPK, Fe i mikroelementy ), w których rośliny słabną, a przewagę zyskują glony. Bardzo często pojawiają się właśnie glony nitkowate. Glony te pojawiają się lokalnie – tylko na niektórych roślinach, np. w gęstwinie roślin albo przy podłożu. Dlatego dodatkowy cyrkulator jest bardzo dobrym rozwiązaniem wspomagającym filtrację, pozwalającym ożywić ruch wody i utrzymać w zbiorniku równowagę sprzyjającą roślinom, a nie glonom.

Opis Startu
Opis startu powstał na  podstawie uruchomienia i startu na podłożu Master Soil oraz produktach: GH+ PLANT, KH Builder, DuraN, Fe Hybrid, MicroPlant, Carbo One oraz preparatu BioBacter

Parametry zbiornika
Wymiary 80x35x40 cm, 112 litrów, ilość wody netto 100 l

Oświetlenie:
Pierwsze 2 tygodnie:
Lampa 168 W  56 diod 3W
Użyte diody w lampie:
-12 x 3W Deep Red 660nm
-12 x 3W Czerwona 630nm
-16 x 3W Royal Blue 440nm-450nm
-16 x 3W Zielona 520nm
Sterowana sterownikiem wLightBox RGBW +CCT firmy BleBox
Następnie lampa Chihiros RGB Vivid II

Rośliny.
Do obsadzenia zbiornika użyto dużej ilości roślin. Rośliny pochodziły z hodowli in-vitro oraz z hodowli wodnych. Poniżej rośliny, które zostały użyte do pierwszego obsadzenia zbiornika. Alternanthera reineckii Mini, Ludwigia palustris, Micranthemum Monte Carlo, Rotala russila orange juice, Rotala sp. "Wayanad", Rotala sp. Green, Ammania (Nesaea) pedicellata Gold, Ammania sp. Bonsai Limnophila aromatica, Mayaca fluviatilis, Rotala Hra, Rotala colorata, Rotala rotundifolia Blood Red.

Przygotowanie wody.
Do zalania zbiornika użyto wody RO zmineralizowanej przy pomocy dwóch produktów: GH+ PLANT oraz KH Builder. GH+ PLANT buduje twardość ogólną wody GH oraz dostarcza przede wszystkim odpowiednich ilości wapnia i magnezu. Natomiast KH Builder podnosi nieznacznie wartość KH i dostarcza niezbędnego potasu.

Parametry wody. Przygotowana została woda o GH 8 i KH 1,4. Pod tym linkiem znajduje się kalkulator, który ułatwia przygotowanie wody o danych parametrach (kalkulator oblicza ilości GH+ PLANT oraz KH Builder). Kalkulator GH+ PLANT
Po 24 h od zalania zbiornika, należy skontrolować stężenie potasu i dokonać ewentualnej korekty. Stężenie potasu przy GH 8 powinno wynosić ok. 20 ppm. Pod linkiem poniżej znajdują się odpowiednie kalkulatory dla preparatu KH Builder, które ułatwiają obliczenie dawki potasu czy dokonanie ewentualnej korekty stężenia potasu w zbiorniku. Kalkulator KH Builder

Zdjęcie 1. Widok zbiornika po zalaniu i posadzeniu roślin

Nawożenie i podmiany wody.
W przypadku podłoża Master Soil (jak i Platinum Soil) pierwszą podmianę wody 30% dokonano po tygodniu. Master Soil (jak i Platinum Soil) nie są podłożami, które w pierwszych dniach po zalaniu zbiornika uwalniają bardzo duże ilości substancji odżywczych dla roślin. Nie ma więc potrzeby aby dokonywać bardzo częstych podmian wody na początku funkcjonowania zbiornika, jeśli w zbiorniku od początku będzie duża masa roślinna. Jednak w przypadku małej masy roślin (która jest nie zalecana) częstotliwość podmian wody musi zostać zwiększona.

Kiedy rozpocząć nawożenie i w jakich dawkach?
Nawożenie rozpoczęto od pierwszego dnia istnienia zbiornika. Tak, od pierwszego dnia. Nie ma tu żadnej pomyłki. Jak już wcześniej wspomniano, Master Soil (jak i Platinum Soil) nie są podłożami, które w pierwszych dniach po zalaniu zbiornika uwalniają bardzo duże ilości substancji odżywczych dla roślin. Użyte preparaty to: DuraN oraz PGrow. Dawki dzienne: 1 ppm NO3 (DuraN) i 0,1 ppm PO4 (PGrow). Poniżej znajdują się linki do kalkulatorów:
Kalkulator DuraN
Kalkulator PGrow

Oprócz dozowania dziennego DuraN oraz PGrow stosowano dawki dzienne Carbo One w ilości 12 ml/100 l wody.

Żelazo i Mikroelementy.
Przez pierwsze dwa tygodnie  (raz w tygodniu) dawka 0,05 ppm Fe (Fe Hybrid) oraz dawka MicroPlant wyliczona przez kalkulator na daną objętość zbiornika. Poniżej link do kalkulatora do preparatu Fe Hybrid, który oblicza również potrzebną dawkę MicroPlant ("Dla podłoża aktywnego") :
Kalkulator Fe Hybrid

Podmiany wody.
Pierwsza podmiana wody została dokonana po tygodniu w ilości 30%. Woda do podmian (GH 8 i KH 1,4 – GH+ PLANT i KH Builder). Ilości preparatów obliczone za pomocą kalkulatorów. Dodatkowo do podmienianej wody (czyli do 30 litrów) dodano 5 ppm NO3 (DuraN) i 0,5 ppm PO4 (PGrow).  Tak przygotowana woda jest stosowana zawsze do cotygodniowych podmian wody.

Zdjęcie 3. Widok zbiornika 2. tydzień.

Dalszy okres rozwoju zbiornika i odpowiednie kroki postępowania.

Stężenie NO₃ warto sprawdzić co tydzień przed dokonaniem podmiany (sugerujemy testy Zoolek). Po około 2-3 tygodniach będzie można zauważyć wzrost stężenia azotanów NO₃ nawet do 15-20 ppm, w zależności od ilości roślin posadzonych na początku. Wzrost stężenia azotanów NO₃  spowodowany jest procesami biochemicznymi biegnącymi w zbiorniku (m.in. cykl azotowy) oraz powolnym uwalnianiem składników pokarmowych dla roślin przez podłoże aktywne Master Soil lub Platinum Soil. Co w takiej sytuacji należy zrobić? Należy wykorzystać dobrodziejstwo podłoża aktywnego i wykorzystać jego składniki pokarmowe. Ale trzeba dokonać pewnych czynności aby duże ilości „darmowego” azotu zostały wykorzystane przez rośliny.

Jeśli stężenie azotanów NO₃ będzie w granicach 15-20 ppm (test Zoolek) wtedy należy zaprzestać podawania azotu (DuraN) i zwiększyć dawkę dzienną PO₄ (PGrow) do 0,2 ppm.  Dodatkowo należy zwiększyć również ilość żelaza i mikroelementów wprowadzając dodatkowo  1-2 dawki (w zależności od ilości roślin)  w tygodniu Fe Hybryd 0,05 ppm i Micro Plant (wg. kalkulatora Fe Hybryd).

Przy stężeniach azotanów NO₃ w granicach 15-20 ppm można również  przy podmianach wody można zrezygnować z dodawania do podmienianej wody 5 ppm NO₃ (DuraN) i dodawać tylko 0,5 ppm PO₄ (PGrow) na ilość poodmienianej wody.  Należy przy  tym kontrolować (co 2-3 dni) stężenie NO₃ w zbiorniku, aby nie spadło poniżej 5 ppm. Jeśli NO₃ spadnie poniżej 5 ppm wtedy dodać jednorazowo na objętość wody w zbiorniku 5 ppm DuraN i 0,5 ppm PGrow. Następnego dnia rozpocząć stosowany schemat nawożenia.

Zdjęcie 4. Widok zbiornika  4 tydzień.

Zdjęcie 5 i 6. Widok zbiornika  6 tydzień.

Na co jeszcze warto zwrócić uwagę? Przycinka roślin. 

Każdy zbiornik, który intensywne się rozwija będzie wymagać przycinki roślin, których masa bardzo szybko się zwiększa. Pojawienie się glonów, pylenia szyb po dużej przycince roślin w akwarium roślinnym jest częstym problemem, wynikającym z zaburzenia równowagi biologicznej. Przyczyną jest nagły spadek zapotrzebowania na składniki odżywcze (makro- i mikroelementy) oraz CO₂, światła przez rośliny, co prowadzi do nadmiaru tych substancji w wodzie, z czego korzystają glony.

Co można zrobić
Na 3–5 dni po dużej przycince ograniczyć dawki nawozów (szczególnie azot i fosfor) do ok. 50–70% schematu nawożenia w zależności od skali przycinki. Skróć czas świecenia o 1-2 godziny lub zmniejszyć intensywność światła (np. o 20-30%). Stopniowo zwiększaj oświetlenie, gdy rośliny odrosną.
Mikroskładniki i żelazo (Fe Hybrid i MicroPlant) też można delikatnie obniżyć o 25%. Po przycince (zwłaszcza bardzo intensywnej) wprowadzić częstsze podmiany wody (np. 30-50% co 2-3 dni przez tydzień), aby usunąć nadmiar składników odżywczych i resztki organiczne, które mogą dostarczać występującego nadmiaru składników pokarmowych glonom. Po przycince rośliny potrzebują mniej światła, a nadmiar sprzyja glonom.

Na przyszłość warto planować przycinkę etapami, zamiast usuwać dużą ilość roślin naraz. Na 2-3 dni przed przycinką dobrze jest zmniejszyć  dawki nawozów i intensywność światła (np. o 10-15% ), aby przygotować akwarium na zmianę.

Poniżej dwa kolejne zdjęcia przedstawiają zbiornik po prawie 8 miesiącach od opisywanego startu. Dzięki konsekwencji w działu oraz wielkiej pasji właściciela widać, że zbiornik pięknie się rozwija i wygląda bardzo bujnie i kolorowo.

Podsumowanie

Staramy się przekazać jak najbardziej aktualne i użyteczne informacje oparte na  wielu obserwacjach oraz doświadczeniach naszych klientów. Jednak trzeba mieć świadomość, że nie ma recepty na zawsze w 100% udany zbiornik. Powyższy opis/instrukcja w  żaden sposób nie mogą być gwarancją oferowanych produktów ani przepisem na w 100% udane wykonanie akwarium ze względu na dużą ilość zmiennych parametrów panujących w akwarium takich jak: parametry wody, temperatura, objętość zbiornika, oświetlenie, nawożenie, stężenie CO2, częstość podmian wody, różnorodności roślin, użytych kamieni dekoracyjnych itp. Trzymamy kciuki za każdy nowy zbiornik powstający na naszych podłożach i produktach. Każdemu akwaryście życzymy takich właśnie zbiorników widocznych na zdjęciach i osiągnięcia światowego poziomu.

Wszelkie prawa zastrzeżone © Qualdrop 2025, © Łukasz Trochimczuk;  Kopiowanie, powielanie i wykorzystywanie zdjęć oraz opisów bez zgody zabronione. All rights reserved © Qualdrop 2025, © Łukasz Trochimczuk;  Copying, reproduction and use of images and descriptions without permission is prohibited.